Liczba gospodarstw rolnych to – według ostatniego Powszechnego Spisu Rolnego – 1,3 mln. Praca na roli polega głównie na hodowli roślin i zwierząt, a jej główny cel to zapewnienie surowców do produkcji żywności. Gospodarstwa rolne wraz z otaczającą je ziemią przechodzą przeważnie z pokolenia na pokolenie, a na większych 1 stycznia 1999 r. 1985-02-20 § 1 1991-05-09 § 1 1993-01-14 § 1 1996-06-07 § 1 1997-06-18 § 1 1999-01-01 Art. 32 ust. 4 Art. 194 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( z dnia 18 lutego 1983 r.) Na podstawie art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 i. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267)zarządza się, co następuje: Rozdział 1Przepisy ogólne § 1. 1. Rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". 2. § 1 ust. 2 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 29 stycznia 1985 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 20 lutego 1985 r. § 1 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. 3. § 1 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Wykazy stanowisk, o których mowa w ust. 2, stosuje się także w jednostkach organizacyjnych: 1) które powstały w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w inne przedsiębiorstwo, w przedsiębiorstwa, w spółkę lub w spółki, 2) które zostały przekazane organom samorządu terytorialnego, 3) dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe. 4. § 1 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Przepis ust. 3 ma zastosowanie od dnia wprowadzenia zmian, o których mowa w tym przepisie. § 2. 1. § 2 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. 2. § 2 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Rozdział 2Wiek emerytalny § 3. Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. § 4. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) § 4 ust. 1 pkt 2 skreślony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony), 3) ma wymagany okres - zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. 2. § 4 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony). 3. Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10. § 5. 1. Pracownik, który na statkach żeglugi powietrznej wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale I wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn; jeżeli komisja lotniczo-lekarska wydała orzeczenie o niezdolności do wykonywania czynności członka personelu latającego, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale I wykazu B lub w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej w dziale I wykazu B. 2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli pracownik z powodu inwalidztwa został zwolniony z pracy na statkach żeglugi powietrznej lub z pracy, do której został skierowany po zwolnieniu z pracy na statkach żeglugi powietrznej, wymienionej ust. 1. § 6. Pracownik, który w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów, zwanych dalej "portami morskimi”, wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat w czasie wykonywania tych prac lub zatrudnienia, do którego został skierowany stosownie do zalecenia lekarza, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale II wykazu B. § 7. Pracownik, który wykonywał w hutnictwie prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale III wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 59 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r., 58 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1984 r., 57 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1985 r., 56 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1986 r., 55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1987 r. albo b) 55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 r., jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B lub w okresie zatrudnienia, do którego skierowany został stosownie do zalecenia lekarza, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale III wykazu B. § 8. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) § 8 ust. 1 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. a) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B. 2. § 8 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 3 lit. b) rozporządzenia z dnia 3 czerwca 1997 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 18 czerwca 1997 r. (skreślony). § 8a. § 8a dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1991 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 9 maja 1991 r. § 8a zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 29 grudnia 1992 r. ( zmieniającego rozporządzenia z dniem 14 stycznia 1993 r. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiagnął wiek emerytalny: 50 lat - kobieta i 55 lat mężczyzna - w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 20 lat przy pracach wymienionych w wykazie B dziale IV poz. 8 i 9. § 9. 1. Funkcjonariusz pożarnictwa nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: a) 55 lat dla - kobiet i 60 lat dla mężczyzn albo b) 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do pełnienia służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu czynności o charakterze operacyjno-technicznym. 2. Warunek określony w ust. 1 pkt 2 nie jest wymagany, jeżeli funkcjonariusz pożarnictwa został zwolniony ze służby lub z pracy, którą wykonywał po zwolnieniu ze służby w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, z powodu inwalidztwa, § 10. 1. Żołnierz zawodowy oraz funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej, organów bezpieczeństwa publicznego i Służby Więziennej, zwolniony ze służby, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie służby wojskowej, w Milicji Obywatelskiej, w organach bezpieczeństwa publicznego, służby więziennej bądź w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby, bądź w ciągu 5 lat po zwolnieniu ze służby lub ustaniu zatrudnienia, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat tej służby. 2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio. § 11. Funkcjonariusz celny nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w organach administracji celnej, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w organach administracji celnej. § 12. 1. Pracownik wykonujący działalność twórczą lub artystyczną w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla: a) tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn, b) solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn, c) artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn, d) aktorki, dyrygentki - 55 lat, e) muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) wiek emerytalny osiągnął w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia, 3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej. 2. Przepis § 4 ust. 2 stosuje się odpowiednio. § 13. Dziennikarz zatrudniony w redakcjach dzienników, czasopism, w radiu, telewizji oraz w agencjach prasowych, informacyjnych, publicystycznych albo fotograficznych, objęty układem zbiorowym pracy dziennikarzy, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie wykonywania pracy dziennikarskiej, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy dziennikarskiej. § 14. Pracownik Najwyższej Izby Kontroli nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w Najwyższej Izbie Kontroli. § 15. Nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 pkt 1-7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 287, Nr 31, poz. 214 i z 1983 t. Nr 5, poz. 33),- określoną w tej ustawie jako praca zaliczona do I kategorii zatrudnienia, nabywa prawo do emerytury na zasadach określonych w § 4 i jest uważany za wykonującego prace w szczególnym charakterze. Rozdział 3(skreślony) Rodział 3 skreślony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Rozdział 4Przepisy przejściowe i końcowe § 19. 1. Przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. 2. Prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 t. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. § 20. Osoba, która nabyła uprawnienie do zwiększenia emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuje to uprawnienie, z tym że zamiast dotychczasowego zwiększenia przyznaje się jej wzrost emerytury lub renty inwalidzkiej w wysokości wynikającej z rozporządzenia. § 21. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1983 r. Załącznik 1 Wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach Wykaz B dział IV poz. 8 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 1991 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 9 maja 1991 r. Wykaz B dział IV poz. 9 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 29 grudnia 1992 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 14 stycznia 1993 r. Tytuł wykazu A zmieniony przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Tytuł wykazu B zmieniony przez § 1 pkt 5 lit. a) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniającego rozporządzenie z dniem 7 czerwca 1996 r. Wykaz C skreślony przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. ( zmieniajacego z dniem 7 czerwca 1996 r. Świadectwa pracy w szczególnych warunkach, według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów (zarządzeń resortowych) wydanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., wystawia pracodawca, jego następca prawny albo syndyk lub likwidator. Świadectwa pracy w szczególnych warunkach mogą również wydawać
Jakiekolwiek zmiany w systemie emerytalnym zawsze związane są z dużym oporem społeczeństwa. Prawie nikt nie chce pracować dłużej. Istnieje jednak pewna grupa zawodów, które mogą ubiegać się o wcześniejsze niż inni przejście na emeryturę. Jakie zawody (i dlaczego) do nich należą? Podstawa prawnaCo determinuje wcześniejszą emeryturę dla osób pracujących w szczególnych warunkach? Oczywiście są to stosowne przepisy. W tym wypadku mówimy o art. 184. Zawartym w którego brzmienie wygląda następująco:Art. 184. Emerytura w związku z pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem wejścia w życie ustawy1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, który złożył wniosek oprzekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnymna dochody budżetu państwa, składki na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowane na jego koncie w Zakładzie, zwiększa się przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22, stanowiącym stosunek pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne do wysokości zaewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego w czym należy pamiętać, że prawo do wcześniejszej emerytury uzyskują tylko osoby, które pracowały w zawodach ujętych w wykazie prac (A i B).Zawody uprawnione do uzyskania wcześniejszej emerytury Zawody uprawnione do uzyskania wcześniejszej emerytury ze względu na pracę w szczególnych warunkach dzielą się na 2 grupy (odpowiednio A i B), a podział ten wynika z warunków uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury dla poszczególnych zawodów i płci. Jeśli chodzi o zawody z grupy A to warunkami uzyskania wcześniejszej emerytury są wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn oraz udowodnienie okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w tym wykazie. Dodatkowo, konieczne jest, aby określony wiek emerytalny został przez pracownika osiągnięty w trakcie zatrudnienia w danym zawodzie lub w czasie określonym od ustania tegoż zatrudnienia. W wykazie A możemy znaleźć takie zawody jak praca: · w transporcie i łączności;· w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym;· w służbie zdrowia i opiece społecznej;· w zespołach formujących szkło;· w przemyśle poligraficznym;· w gospodarce wykaz znajduje się na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i nie sposób wymienić każdej sekcji i opisu każdego potencjalnego stanowiska. Jeśli chodzi o zawody znajdujące się w wykazie B, wówczas warunkami uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury są – odpowiedni staż składkowy i nieskładkowy, który wynosi odpowiednio 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, natomiast sam staż pracy uzależniony jest od tego, jakie zawody były wykonywane. Te podzielone są na działy i wygląda to w następujący sposób:· żołnierze zawodowi;· funkcjonariusze policji, UOP, ABW, CBA, BOR;· nauczyciele i wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni wykonujący pracę wymienioną w rt. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela;· pracownicy jednostek ochrony liczyć czas pracy w szczególnych/uciążliwychwarunkachMyśląc o przejściu na wcześniejszą emeryturę, musimy upewnić się w kilku sprawach. Przede wszystkim, czy pracodawca umieścił stosowna adnotację w dokumentacji stanowiska pracy. Drugim zagadnieniem jest prawidłowe obliczenie czasu pracy, ponieważ istnieje szereg sytuacji, w których pomimo pozostawania w stosunku pracy – czas nie jest liczony do stażu pracy. Są to między innymi okresy:· usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15 listopada 1991 roku do 24 lipca 1992 roku wypłacono nauczycielowi – na podstawie Karty Nauczyciela – wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, a w odniesieniu do wynagrodzenia wypłaconego nauczycielowi w czasie urlopu macierzyńskiego – za okres od 15listopada 1991 roku do 31 lipca 1992 roku;· za które pracownik otrzymał zasiłek opiekuńczy lub macierzyński;· pozostawania w stanie nieczynnym;· urlopu dla poratowania zdrowia;· urlopu szkoleniowego;· przebywania na urlopie na dalsze kształcenie
Podkreślić należy, iż w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym - na podstawie §21 ust. 4 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. - jedynym dopuszczalnym środkiem dowodowym potwierdzającym zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest zaświadczenie wydane przez pracodawcę ubezpieczonego, a więc dowód z dokumentu.
Gdzie można znaleźć wzory formularzy: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz świadectwa pracy oraz na co zwrócić uwagę przy ich wypełnianiu? – pyta czytelnik. Okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji. Robi to w zaświadczeniu wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej: rozporządzenie RM) albo wykazuje je w świadectwie pracy. Zaświadczenie to powinno potwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których zależy przyznanie emerytury. Wykazy A i B, które są załącznikami do rozporządzenia RM, wymieniają rodzaje prac w szczególnych warunkach. Natomiast szczegółowy wykaz stanowisk pracy w szczególnych warunkach zawarty jest w zarządzeniach resortowych wydanych przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze. Na co zwrócić uwagę Potwierdzając w świadectwie pracy (zaświadczeniu) okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach (na określonym stanowisku pracy), pracodawcy powinni powoływać się na taki rodzaj pracy, który wymienia odpowiedni wykaz, dział i pozycja rozporządzenia RM. Taki zakres informacji jest wymagany wyłącznie dla tych zakładów, które nigdy nie stosowały resortowych wykazów prac w szczególnych warunkach. Jeśli firma stosowała resortowe wykazy, w świadectwie pracy musi powołać zarówno rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (ściśle według działu i pozycji wykazu A i B rozporządzenia RM), jak i określone stanowisko pracy wymienione w wykazie, dziale, pozycji odpowiedniego zarządzenia resortowego. Jeśli pracodawca stosował zarządzenia resortowe, je powołuje w świadectwie pracy (>patrz przykład świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, stanowiący załącznik nr 3 do zarządzenia nr 9 ministra budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych z 1 sierpnia 1983 r., DzU MB i PMB, 1983, nr 3, poz. 6.). Kserokopie jak dowody Zaświadczenie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub charakterze może wydać wyłącznie pracodawca lub jego następca prawny. Do ich wystawiania nie są uprawnione archiwa i prywatni przechowawcy. Jednak dokumenty z tych instytucji mogą się ubezpieczonemu przydać. W postępowaniu przed ZUS w sprawie o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako środki dowodowe dopuszcza się kserokopie dokumentów potwierdzające okresy takiej pracy, sporządzone przez archiwa na podstawie posiadanej przez nie dokumentacji osobowej. Te środki merytorycznie ocenia ZUS prowadzący postępowanie w sprawie. Gdy sporządzone przez archiwum kserokopie dokumentów budzą jego wątpliwości, archiwum ma obowiązek – w świetle art. 51 ustawy z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1446 ze zm.) – udostępnić do kontroli przeprowadzanej przez ZUS dokumenty, których kserokopie wydało osobie zainteresowanej. Gdy ZUS stwierdzi brak odpowiedniej dokumentacji lub zawiera ona nieścisłości albo budzi wątpliwości (np. wykaz nie wymienia wskazanego przez pracodawcę rodzaju pracy), ZUS ma prawo wydać decyzję odmowną. Wtedy zainteresowani mogą dochodzić swoich praw w sądowym postępowaniu odwoławczym. W sądzie Jeżeli ZUS odmówi prawa do wcześniejszej emerytury, a pracownik rzeczywiście pracował w szczególnych warunkach (według rozporządzenia RM), okresy takiej pracy może wykazać w sądzie za pomocą wszystkich dowodów, np. zeznań świadków, którzy taki okres potwierdzą. Dla wykazania okoliczności wpływających na prawo do świadczenia w sądzie wolno przeprowadzić wszelkie dowody. I to zarówno wtedy, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy, a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy taki dokument z żadnych przyczyn nie może być sporządzony. Sąd ma bowiem obowiązek rozważyć na nowo cały zebrany materiał oraz prawo do jego własnej oceny (art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego). Zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (DzU nr 237, poz. 1412) świadek może złożyć zeznania w formie pisemnej lub ustnie do protokołu w ZUS. Wraz z zeznaniami świadków zainteresowany składa oświadczenie pisemne lub ustnie do protokołu o braku dokumentów stanowiących środki dowodowe oraz o przyczynach ich braku. Świadectwo pracy To dokument, który szef wydaje pracownikowi niezwłocznie, w momencie ustania stosunku pracy, czyli jego rozwiązania lub wygaśnięcia. Tak stanowi art. 97 § 1 kodeksu pracy. Jego szczegółową treść oraz wzór określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (DzU nr 60, poz. 282 ze zm.). W myśl jego § 1 ust. 1 oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 zamieszcza się te niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Chodzi o okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (pkt 11). W świadectwie jest też miejsce na odpowiedni wpis (pkt 4 ppkt 8) o okresach wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub charakterze, jej rodzaju oraz zajmowanym stanowisku. Jakie zajęcie i stanowisko Zatrudnienie wykonywane u pracodawców, którzy w przeszłości stosowali (bądź też nadal stosują) resortowe wykazy stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, może być uznane za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 748 ze zm.). Warunek – w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy pracodawca określił: - rodzaj pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia RM, - stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego lub uchwały, - okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Wymóg ten nie dotyczy zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze u pracodawców, którzy nigdy nie stosowali resortowych wykazów prac (np. w prywatnych firmach). Tu wystarczy, aby wykonywana praca wskazana w świadectwie pracy była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu RM.
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią - prace nurków oraz wszystkie prace w warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia. prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy, toksoplazmozą,
Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. Ocena, czy pracownik wykonuje pracę o szczególnym charakterze powinna być dokonywana na szczeblu zakładu pracy. Zobacz także: Jak uzyskać prawo do emerytury pomostowej?>> Lista zawodów szkodliwych Według załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) wykaz prac o szczególnym charakterze obejmuje: Prace pilotów statków powietrznych (pilot, instruktor). Prace kontrolerów ruchu lotniczego Prace mechaników lotniczych związane z bezpośrednią obsługą potwierdzającą bezpieczeństwo statków powietrznych na płycie lotniska. Prace nawigatorów na statkach morskich oraz pilotów morskich. Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych( i kierowników pociągów. Prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra). Prace funkcjonariuszy staży ochrony kolei. Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym. Prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych 1Prace kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. Prace operatów reaktorów jądrowych Prace operatorów żurawi wieżowych, do obsługi których są wymagane uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych. Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Prace bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu. Prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną. Prace elektromonterów bezpośrednio przy usuwaniu awarii oraz eksploatacji napowietrznych sieci elektroenergetycznych w warunkach prac pod napięciem. Prace członków zespołów ratownictwa medycznego Prace członków zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego). Prace pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych. Prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 październik 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. Zobacz także: Nazwa stanowiska pracy nie przesądza o prawie do wcześniejszej emerytury>> Według decyzji Naczelnego Sądu Administracyjnego, ktoś kto łączy pracę w szczególnych warunkach z jakimiś innymi zajęciami zleconymi przez szefa ma prawo być wpisanym do wykazu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Uchwała NSA z 13 listopada 2012 r., sygn. akt I OPS 4/12.) Dla kogo Warunki pracyBhp przy pracach... 7 października 2009 Pytanie: Pytanie: Czy istnieje wykaz prac w szczególnych warunkach oraz prac o szczególnym charakterze? Odpowiedź: Wykaz prac w szczególnych warunkach stanowi załącznik nr 1, a wykaz prac o szczególnym charakterze stanowi załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Kryteria uznania prac za wykonywane w szczególnych warunkach bądź uznania wykonywania prac o szczególnym charakterze zostały określone w wymienionej ustawie. Analiza spełnienia tychże warunków następuje w procesie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, do której pracodawca jest zobowiązany przepisami Kodeksu pracy. Zakładowy wykaz stanowisk pracy Sporządzenie zakładowego wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze spośród wykazów stanowiących załączniki nr 1 i 2 do wymienionej ustawy ciąży na pracodawcy. Autor: Jan M. Pióro specjalista z zakresu prawa pracy, biegły sądowy w dziedzinie bhp przy Sądzie Okręgowym w Warszawie Autor: Jan M. PióroMgr prawa, absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, autor wielu publikacji o charakterze poradnikowym wieloletni pracownik Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, ostatnio główny specjalista w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy państwowej Inspekcji Pracy, biegły sądowy przy sądach okręgowych w Warszawie, z zakresu bezpieczeństwo i higiena pracy. Ponadto, zgodnie z r.b.h.p. pracodawca jest zobowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy, przy czym w samym r.b.h.p. zdefiniowane są cztery rodzaje prac o takim charakterze: 4. prace na wysokości. Mając powyższe na uwadze, przed zatrudnieniem pracownika tymczasowego Praca w szczególnych warunkach – co to? Pod pojęciem praca w szczególnych warunkach kryją się zawody, które wiążą się przede wszystkim z dużą odpowiedzialnością za własne bezpieczeństwo pracownika, innych osób oraz otoczenia. Zatrudnienie w takim miejscu wiąże się z dużym prawdopodobieństwem wystąpienia czynników ryzyka wpływającymi negatywnie na psychofizyczny stan zdrowia człowieka, co prowadzi do jego trwałego uszkodzenia. Wraz z upływem czasu sprawność osoby zatrudnionej pogarsza się w wyniku procesu starzenia. W następstwie pracownik nie może wykonywać swojego zawodu w należyty sposób, a tym samym zagraża bezpieczeństwu publicznemu. Szczególne warunki muszą dotyczyć środowiska pracy oraz wpływających na nie sił natury lub procesów technologicznych. W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek zapewnić osobom zatrudnionym dodatkowe środki bezpieczeństwa i ochrony zaliczające się do profilaktyki technicznej, organizacyjnej oraz medycznej. Należą do nich między innymi regularne badania pracowników. Podsumowując, praca w warunkach szczególnych uniemożliwia wykonywanie obowiązków na danym stanowisku aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. W takich sytuacjach pracownicy mają prawo do przejścia na emeryturę pomostową. Praca w warunkach szkodliwych – co decyduje o szkodliwości warunków? Czynniki ryzyka, które z dużym prawdopodobieństwem mogą trwale uszkodzić zdrowie pracownika, dzieli się na dwie kategorię, a w ich obrębie na konkretne środowisko pracy. Do pierwszej grupy zalicza się warunki determinowane siłami natury. Wśród nich wymienia się osoby wykonujące obowiązki: pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu. Natomiast w drugiej grupie znajdują się czynniki determinowane procesami technologicznymi. Pierwszy z nich to zatrudnienie w warunkach gorącego mikroklimatu, czyli w przypadku wartości wskaźnika obciążenia termicznego WBGT równym lub wyższym niż 28°C, przy tempie metabolizmu zatrudnionego powyżej 130 W/m2. Kolejny czynnik to warunki zimnego mikroklimatu, co oznacza pracę w pomieszczeniach, gdzie temperatura jest poniżej 0°C. Wśród czynników determinowanych procesami technologicznymi wymienia się również bardzo ciężkie prace prowadzące do efektywnej wydatki energetycznej powyżej 8400 kJ u mężczyzn oraz 4600 kJ u kobiet. Są to limity obejmujące jedną zmianę roboczą. Do czynników ryzyka zalicza się również warunki podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. Dodatkowo wśród nich znajdują się również ciężkie prace fizyczne wiążące się z bardzo dużym obciążeniem, które wynika z pracy w niezmiennej, wymuszonej pozycji ciała. Oznacza to znaczne pochylenie i/lub skręcenie pleców przez minimum 50% zmiany roboczej przy jednoczesnym efektywnym wydatku energetycznym powyżej 6300 kJ i wywieraniu siły powyżej 10 kG u mężczyzn, z kolei u kobiet parametry te wynoszą odpowiednio powyżej 4200 kJ oraz 5 kG. Praca w szkodliwych warunkach – co mówi prawo Najważniejsze informacje dotyczące pracy w szkodliwych warunkach można znaleźć przede wszystkim w aktach prawnych regulujących sprawy związane ze świadczeniami emerytalno-rentowymi. Są to: Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237 poz. 1656), Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 887 z późn. zm.), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). W tych dokumentach znajdziemy definicje oraz informacje dotyczące kryteriów, jakie są stosowane podczas klasyfikacji zawodów jako pracy w szkodliwych warunkach. Wyżej wymienione akty prawne wskazują również zasady wyliczania i przyznawania rekompensaty oraz świadczeń emerytalno-rentowych. Praca w szkodliwych warunkach – uprawnienia Praca w szkodliwych warunkach uprawnia gwarantuje obniżenie wieku emerytalnego. Standardowo emerytura pomostowa może być przyznana po ukończeniu co najmniej: 55 lat kobiety i 65 lat mężczyźni. Takie zasady obowiązują również w przypadku górników wykonujących swoje obowiązki pod ziemią. W przypadku zatrudnienia w powietrzu, stanowiska maszynisty pojazdów trakcyjnych oraz ratowników górskich próg wynosi: dla kobiet 50 lat i mężczyzn 55 lat. Osoby zatrudnione w morskich portach lub firmach działających na ich rzecz, hutnictwie, na wodzie, pod wodą, przy przetwórstwie i/lub usuwaniu materiałów zawierających azbest mają szansę na emeryturę już po osiągnięciu 55 roku życia bez względu na płeć. Dodatkowo w każdym z wyżej wymienionych przypadków należy pamiętać o spełnieniu warunku, jakim jest posiadanie co najmniej 15 lat stażu pracy i ukończenie wieku emerytalnego najpóźniej w ciągu 5 lat od zakończenia pracy. Praca w warunkach szkodliwych uprawnia również do otrzymania rekompensaty. Jednak dotyczy to wyłącznie osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu. Aby uzyskać dodatek do emerytury, należy posiadać zaświadczenie z miejsca pracy lub świadectwo z uwzględnieniem informacji o szczególnych warunkach. Praca w szczególnych warunkach – lista Praca w warunkach szkodliwych wykaz zawodów można znaleźć w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237 poz. 1656). Zawiera on 40 pozycji, wśród których znajduje się między innymi: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze. Po szczegółową listę należy udać się do wyżej wspomnianego aktu prawnego. Jednak warto wspomnieć, że wykaz prac w szczególnych warunkach znajduje się również w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W tym przypadku podział prezentuje się następująco: WYKAZ A górnictwie energetyce hutnictwie i przemyśle metalowym chemii budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych leśnictwie przemyśle drzewnym i papierniczym przemyśle lekkim gospodarce komunalnej rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym przemyśle poligraficznym służbie zdrowia i opiece społecznej zespołach formujących szkło prace różne WYKAZ B na statkach żeglugi powietrznej w portach morskich prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali niezależnych prace różne 7a8tKjE.
  • f8vgmk573t.pages.dev/275
  • f8vgmk573t.pages.dev/316
  • f8vgmk573t.pages.dev/245
  • f8vgmk573t.pages.dev/17
  • f8vgmk573t.pages.dev/135
  • f8vgmk573t.pages.dev/97
  • f8vgmk573t.pages.dev/360
  • f8vgmk573t.pages.dev/51
  • f8vgmk573t.pages.dev/7

    • praca w szczególnych warunkach wykaz b